Cars administrators, cars conselhièrs,
Cars actors e usatgièrs del Congrès,
Cars amics de la lenga nòstra.
Vos desiri a totes e pels vòstres una bona annada urosa e granada.
Per l’occitan, coma l’an passat ja, far de vòts per 2020 es pas de bon far compte tengut de la situacion…
De 2019 que ven de s’acabar, l’ONU aviá fach l’annada internacionala de las lengas autoctònas, regionalas per nosautres. L’annada aviá començat per una granda messa a l’UNESCO a Paris per dire que totas las lengas avián una granda valor, que las caliá servar e trasmetre e patin e cofin…
De 2019, lo Ministèri de l’educacion nacionala e los rectorats n’an fach l’annada de la desvalorizacion e de la regression programada de l’ensenhament de l’occitan amb al nivèl nacional la reforma mortifèra del licèu e del bachelierat e al nivèl dels rectorats una baissa dels mejans. Tota l’annada, lo ministèri, questionat per d’associacions e d’elegits que li disián lor pensament, a respondut qué que siá, gaire ben per de falsas novèlas, (de fake news coma se ditz ara en francés raunat, cocacolonizat) pretendent quitament que la reforma « confortava » e « valorizava » l’ensenhament de las lengas regionalas, coma se compreniá pas o voliá pas comprene las consequéncias mortifèras de sas decisions.
Lo Congrès, aplech comun dels actors e utilizaires de l’occitan, podiá pas dins aquel contèxte se contentar de far de regulacion e de produccions linguisticas coma se res non èra. Per qual servirián deman se l’ensenhament èra liquidat ? Lo Congrès a plan participat a la lucha e pres d’iniciativas per recampar e mobilizar de monde.
Avèm participat a d’audiéncias amb la presidenta de la Region Occitània, amb lo president de la Region Novèla Aquitània e contribuit al trabalh de la Felco e de la Flarep (Conferéncia de premsa a Tolosa, animacion del collòqui de la Flarep). Avèm organizat amb ELEN, malhum europèu per l’egalitat de las lengas, una jornada d’estudi e d’escambi sus las lengas regionalas al Palais del Luxemborg lo 8 d’abrial per alertar los elegits. Totas las lengas regionalas èran representadas. Los actes seràn lèu sul site del Congrès. Coma seguida d’aquela jornada avèm alimentat la reflexion dels senators per la discussion del projècte de lei per una escòla de la fisança. La lei es pas estada melhorada mas lo ministre a pogut veire la determinacion d’unes senators e n’a finalament recebut un, Alan Marc, que m’a demandat de l’acompanhar a l’audiéncia. Lo ministre reconeguèt qu’aviá « aprés de causas » e semblèt dubèrt a l’idèa de far d’ajustaments a la reforma del licèu se la dintrada confirmava la desvalorizacion, la fragilizacion, la regression, qu’anonciàvem.
La dintrada a, ailàs, donat completament rason a totes los qu’anonciavan la catastròfa… Sus l’ensemble del País d’òc, los corses d’occitan son estats tampats dins una vintena de licèus alara que ne calriá dubrir e los efectius an baissat de mai de 20 del cent ! Los servicis del MEN pòdon pas ara contunhar de negar la catastròfa, levat se nos vòlon negar, dins las doas accepcions occitanas del mot. Cap de concertacion, cap d’emendaments per melhorar la reforma es pas estat encara anonciat. Los cal contunhar de demandar per totes los camins possibles… Lo Congrès participa a aquelas demandas e demarchas, son dins sas prioritats per 2020. Lo 13 de genièr èra representat dins una delegacion qu'a encontrat un conselhièr del President de la Republica a Pau.
Las demarchas per ensajar de salvar l’ensenhament de l’occitan an pas empachat lo Congrès de menar en 2019 son trabalh de regulacion, de produccion d’apleches e de mesa en òbra de sa fuèlha de rota del numeric. Lo trabalh normatiu s’es concretizat per la creacion d'apleches d’una granda utilitat : clavièr predictiu, corrector ortografic, conjugador en occitan de Provença. Lo Basic – lexic francés occitan ortografic de referéncia que met en valor tot çò qu’es comun e mai espandit dins l’ensemble occitan mas tanben fa veire çò qu’es especific a las principalas varietats de lenga – es enfin acabat. Totes los occitans se poiràn reconéisser dins lo meteis diccionari, çò qu’es pas estat gaire lo cas dempuèi Piat e Mistral !
Lo Congrès a participat a de collòquis (Parlars del Creissent a Montluçon, Collòquis deu Centenari d’Euskaltzaindia) e a organizat amb la region e lo CIRDOC doas jornadas a l’Ostal de Region Occitània a Tolosa sus « La lenga e la cultura occitanas al servici del desvolopament dels territòris ». Per aquela escasença es estada signada una convencion amb l’IGN que va permetre las correccions dels toponims occitans. Lo Congrès a tanben un partenariat amb Wikimèdia per desvolopar la preséncia orala de l'occitan en linha.
De mai en mai d’usatgièrs van sul site locongres.org (330 000 en 2018 e gaireben 400 000 en 2019 !), çò que pròva l’utilitat de nòstre trabalh.
Per 2020 podèm ja anonciar la sintèsi vocala, un traductor automatic, l’edicion del Palay, lo conjugador de l’occitan lemosin, etc.
Mas 2020 es l’annada de totes los dangièrs per l’occitan amb la menaça sus l’ensenhament mas tanben sus las possibilitats de las associacions de promocion de l’occitan. Lo Congrès tanben, coma utís comun dels actors e del utilizaires de l’occitan, aurà de mal a manténer aqueste an son nivèl d’activitat.
La mobilizacion unitària de totes es indispensabla e lo Congrès i va contribuir.
En mai de la bona annada vos desiri doncas una bona, fòrta e productiva mobilizacion. Es pas que se la capitam amassa que l’annada serà bona.
Gilabèrt Mercadièr
President del Congrès permanent de la lenga occitana